Mario Vargas Ljosa
Lepe oči, ružne slike

prevod: Bojana Kovačević Petrović

u predstavi korišcena muzika:

Gustav Mahler Das Lied von der Erde; Jorge Cardoso Milonga;
Astor Piazzolla Acentuado; Gloria Estefan Abriendo Puertas; Gloria Estefan Más Allá

Igraju:
Eduardo Sanelji Bogomir Đorđević
Ruben Sevaljos Branislav Jerković
Alisija Sunjiga Milijana Makević Mirkov

Eduardo Sanjeli, uticajni likovni kritičar dovodi u stan mladog mornaričkog poručnika Rubena Sevaljosa nadajući se da će sa njim doživeti „gej“ avanturu, no ispostavlja se da je gost heteroseksualac i da je pozvavši ga, Sanjeli sam sebi spremio zamku. Naime, devojci mladog Rubena, Alisiji, Sanjeli je, kao uzor, čak vrhovni autoritet, razorio slikarsku karijeru, kao i život. 
 

PROTEZE UMESTO OČIJU

Socijalna kritičnost, složena ironijska distanca, onirična začudnost - kao neke od osnovnih karakteristika izuzetne pripovedne i romaneskne proze Marija Vargasa Ljose - uočavaju se i u njegovoj drami Lepe oči, ružne slike. Pri tom, slično postupku koji Ljosa koristi u prozama poput pripovedne zbirke Šefovi, ili epohalnog romana Rat za smak sveta, i u ovom komadu sa tematikom iz urbanih intelektualnih krugova savremenog Perua, autor tka zavidnu mrežu atributa koji ukazuju na tzv. psihološki realizam; međutim, već pri drugom pogledu, otkrivamo da je ta realističko-veristička površina umnogome maska, šifra pomoću koje se ulazi u dublje emocionalne, spoznajne, etičke i paraestetičke slojeve.

Zadata situacija je, u skladu s tim, prividno jednostavna: uticajni likovni kritičar i arbiter elegantiorum prestoničkih galerija Eduardo Sanelji dovodi u svoj stan mladog Rubena Sevaljosa, uveren da je ovaj mladi mornarički poručnik "gej" s kojim ce doživeti avanturu; no, ispostavlja se da je slavni čovek sam sebi spremio zamku - gost je ogorčeni heteroljubavnik, čijoj je devojci Alisiji Sanelji - kao vrhovni autoritet uzor - razorio slikarsku karijeru i na kraju i život. Dvostruko razotkrivanje - kako Saneljijevih frustracija i nesigurnosti, tako i Sevaljosovih očajničkih nastojanja da otrgne Alisiju od demona umetničke slave - predstavlja ne samo eruditsku, strasnu i igrivu kombinaciju kritičkih opažanja i dubinskih psiholoških uvida, nego i originalnu, scenski koncipiranu varijaciju Ljosinog majstorskog "dijaloga koji se urušava". Naime, na delu su asocijativni nizovi koji efikasnije pokreću zbivanje od spoljašnjeg lanca dogadaja: od cerebralno intoniranih, a istovremeno zajedljivih razlikovanja "konstrukcije" i "talenta", do maštovitog variranja motiva sa Mondrijanove slike u psihološkom, moralnom ili estetickom ključu.

Ljosina čuvena polifonost iskazana je u komadu Lepe oči, ružne slike ne samo na planu dijaloga i intrige već, što je scenski daleko provokativnije, na nivou samog statusa radnje. S jedne strane, lik Alisije uspostavlja novu vrstu scenske dinamike, ali i jednu vrstu iluzionističkog otklona, "ulazeći" i "izlazeći" iz verbalnog sukoba dvojice muškaraca mimo svake konvencionalne i očekivane poetičke i dramaturške konvencije. Povrh toga, činjenica da nam završnica drame otkriva iskušavajući - dakle, dodatno stilizacijski - karakter samog Sevaljosovog razotkrivanja/klopke, prevodi vizuelno akcentovanu snovitost "magijskog realizma" u sfere koje su svakako Ljosina specificnost: sfere oniričke kriticnosti, strasnog i oslobađajućeg poteza koji ne samo što razoblićava društvene anomalije i psihološke bizarnosti već i čitav arsenal kulturoloških i civilizacijskih oruda moderne urbane usamljene gomile predočava kao svojevrsnu protezu, kao neuspelu zamenu za izgubljenu autentičnost života.

Svetislav Jovanov
(dramaturška beleška iz časopisa Scena, oktobar-decembar 2004.)